Het ‘Werk aan de Glashut’ -aan de Schans in Hoogland- is op zaterdag 14 september tijdens de Open Monumentendag 2024 te bekijken. Dit verdedigingswerk, onderdeel van de Grebbelinie, ligt in de verborgen zone van Hoogland (op particulier grondgebied) en is normaal niet toegankelijk.
Grebbelinie in Hoogland
Informatiebord bij ‘Werk aan de Glashut’
In verschillende delen van Nederland is het water al eeuwenlang een belangrijke bondgenoot in tijden van dreigende oorlog. Met behulp van waterlinies werd de vijand op afstand gehouden. Zo werd ook in Hoogland de zogenaamde Grebbelinie aangelegd, met aan de Schans het zogenoemde ‘Werk aan de Glashut’.
Twee wat geschonden informatieborden aan het fietspad -vanaf de Doorfietsroute F199 richting de Eem en de Fietsbrug- wijzen op dit verdedigingswerk.
Meidagen 1940
Het ‘Werk aan de Glashut’ is voor het laatst als militair verdedigingsmiddel gebruikt in de meidagen van 1940. Hiervan zijn nog talrijke sporen, ook in de directe omgeving, zichtbaar.
Het terrein ligt op particulier grondgebied en is normaal niet toegankelijk, maar op zaterdag 14 september 2024 tijdens de Open Monumentendag, is het mogelijk om dit unieke verdedigingswerk te bekijken onder leiding van een deskundige gids van de Stichting Grebbelinie.
Rondleiding met deskundige gids
De rondleiding van 2 km start om 11.00 uur op de parkeerplaats bij de Jachthaven aan De Stuw 5 in Amersfoort. Vooraf aanmelden is niet nodig. Aanmelden wordt wel op prijs gesteld. De rondleiding is opvallenderwijs niet aangekondigd op de officiële website van de Monumentendagen Amersfoort, maar wordt wel gepubliceerd door Citymarketing Amersfoort.
Glasblazerij ‘de Glashut’
Informatiebord bij ‘Werk aan de Glashut’
Het ‘Werk aan de Glashut’ dateert uit 1799. Koos Termorshuizen van roeivereniging Hemus beschreef in 2004 de geschiedenis als volgt.
‘Het ‘fort’ bewaakte een zwakke plek van de Grebbelinie, met smalle inundaties, een uitwateringssluis en enkele accessen in de 7e kom.
De post werd oorspronkelijk versterkt met een zogenaamde Spaanse redoute, een verdedigbare toren.
Eén van de belangrijkste noordelijke toegangswegen (uit Bunschoten) voerde langs het verdedigingswerk en er was, getuige de kaart uit 1868, een tol gesitueerd. Reizigers die de Eem wilden oversteken konden door het werk naar de rivieroever lopen, waar een pontveer hen naar de overkant bracht. Daar passeerden ze ‘de Glashut’, waar een glasblazerij gehuisvest was.
Deze glasblazerij werd pas in 1952 afgebroken. In de meidagen 1940 was het bezet door soldaten van het 7e Regiment Infanterie van de VIIe Divisie.
Uit die periode is nog een Nederlandse kazemat te zien, met resten van de originele camouflageverf. Buiten het gezichtsveld liggen nog een ‘stekelvarken’ en een flankerende betonkazemat. Het fort is niet toegankelijk en is in particuliere handen sinds 1836’.
Verborgen zone van Hoogland
Het ‘Werk aan de Glashut’ wordt ook wel ‘Het Moerasje’ genoemd. Het ligt in een verborgen zone van Hoogland. Op bijgaande detailkaart van de grens tussen Hoogland en Amersfoort is dit duidelijk zichtbaar.
[De tekst gaat verder onder de kaart]
Detailkaart met daarop ‘De verborgen zone’ van Hoogland
Dit kaartje laat ook de grenscorrectie bij het Meander Medisch Centrum (MMC) aan de Schans zien. Het ziekenhuis is destijds gebouwd op grondgebied van Hoogland. Vanwege ‘de gewenste stedelijke uitstraling’ moest het ziekenhuis in de stad komen te liggen. De Vereniging Dorpsbelangen Hoogland (VDH) heeft in 2012 voorgesteld om het woord ‘Amersfoort’ dan gewoon toe te voegen aan de naam MMC. Die suggestie werd echter genegeerd. Het stuk grond werd door Amersfoort geannexeerd en de dorpsgrens werd precies om het ziekenhuis heen gelegd.
De omliggende gebieden van het MMC, zoals het ‘Werk aan de Glashut’, bleven wel Hooglands territoir, zoals op het kaartje te zien is. Deze verdedigingslinie is daarmee het vierde monument (en niet het derde, zoals we eerder publiceerden), dat in Hoogland tijdens de Monumentendagen 2024 open is.
Lees ook:
* Drie monumenten in Hoogland open tijdens Monumentendagen 2024.