Coelhorst is niet alleen de naam van het landgoed in Hoogland West, maar ook van een lokale appelsoort. Op het ogenblik wordt er een publicatie voorbereid over deze ‘Coelhorstappel‘.
De Coelhorstappel: historisch erfgoed
In 1934 vroeg Jan Kaas aan baron Tuyll van Serooskerke -de eigenaar/bewoner van huis Coelhorst- of hij een door hem gekweekte appel de naam van het landgoed mocht geven. De baron stemde in en Jan ging met zijn appel naar Lunteren, waar een jaarlijkse tuinbouwtentoonstelling was. Hier konden nieuwe fruitsoorten ingebracht worden ter beoordeling van hun potentie. De Coelhorstappel werd als zeer goed beoordeeld en kreeg een predicaat.
De appel is -daar zijn bewijzen voor- op diverse plaatsen in Nederland door kwekers in hun assortiment opgenomen en zo verspreid. Er is overigens geen heel brede distributie geweest. De appel verdween zelfs bijna in de vergetelheid.
Zoektocht naar de appel
Begin 20e eeuw werd het laatste (?) lokale Hooglandse exemplaar weer gevonden. Deze boom was in 1990 aangeplant. Toen de Amersfoortse editie van het Algemeen Dagblad in 2014 vroeg wie er zo’n appelboom wist te staan werden er een kleine 30 genoemd.
Dat was niet de eerste keer dat er naar is gezocht. In 1984 zijn er 2 artikelen over geschreven. Toen was ene Henny Phillipens tijdens fietstochten in en rond Hoogland op zoek gegaan naar de specifieke appelbomen en hij had er twaalf gevonden. In de bibliotheek aan de Engweg verzorgde hij een kleine presentatie met een kaartje van de plaatsen waar hij de bomen had gezien. Helaas is dat kaartje verloren. Maar misschien zijn er lezers die nog weten waar de bomen toen hebben gestaan.
In december 1984 is een appelboom aangeboden aan wethouder Verweij. De boom was 60 jaar oud. Er zijn pogingen gedaan om de boom te vermeerderen. Toen nog zonder succes.
Nieuwe impulsen
In het begin van deze eeuw heeft Walter den Hollander, een landschapsadviseur van het Utrechts Landschap, een heel belangrijke bijdrage geleverd aan het behoud en het opnieuw verspreiden van de Coelhorstappel. Hij vond in 1990 nog een exemplaar bij een particulier aan de Coelhorsterweg.
Hoeveel bomen er op zijn advies in de regio zijn geplant, is helaas onbekend. We weten wel dat van de 25 bomen die er vóór 2015 waren, er 18 door Den Hollander zijn geleverd; onder andere de 2 bomen op de foto bovenaan het artikel. Op dit moment staan er in en rond Hoogland nog een 65-tal bomen.
Vragen voor een publicatie
Rob Goedvolk, oud-secretaris van de Historische Kring Hoogland, houdt zich al jaren bezig met de Coelhorstappel. Hij vraagt zich af welke geschiedenis de appelsoort heeft doorgemaakt, waar er bomen stonden en waar er nu nog staan. Het wel en wee van de Coelhorstappel is hij aan het beschrijven in een publicatie die in voorjaar 2026 gaat verschijnen. Daarvoor probeert hij zo compleet mogelijk te zijn en vraagt hij ook uw hulp.
De vragen die Goedvolk nog graag beantwoord wil hebben:
- Waar stonden de 12 bomen die Henny Phillippens in 1968 in zijn kaartje heeft getekend?
- Rob was betrokken bij de verspreiding in 2017 vanuit de tuin van Arie en Ina Bos en van die 45 bomen heeft hij wel gegevens. Maar hoe het met ze daarna vergaan is, zou hij graag weten. Staan ze nog op de 1e standplaats? Hoe is hun conditie, wat is de opbrengst jaarlijks enzovoort.
- Enkele weken geleden kreeg Goedvolk een melding van een boom in Zuidhorn (Gr). Deze is in 1958 door de man geschonken aan zijn vrouw; ter herinnering het dorp waar ze vandaan kwamen: Hoogland. Wie waren deze mensen?
- Weet iemand iets over een familielid dat rond 1958 is getrouwd en meer dan 40 jaar in Zuidhorn woonde?
- Ook als u weet van een Coelhorstappel hebt en denkt dat Goedvolk dat niet zal weten: mail of bel hem (de contactgevens staan hieronder).
- En tot slot zoekt hij namen bij onderstaande foto, waarschijnlijk gemaakt op het landgoed rondom 1930.
De middelste van de 7 mannen (no 4) is Jan Kaas (de naamgever van de Coelhorstappel).
Weet u meer over deze open eindjes, laat het Rob dan weten.
Liefst per mail: rob.goedvolk@gmail.com. Telefonisch kan ook: 06 2202 7505
Bij de bovenste foto: Coelhorster appelboom in volle glorie; erachter één die in 2025 is gerooid omdat hij al een paar jaar steeds slechter werd. Beide bomen zijn geplant in 2007.
Er worden zelfs Hagepreken gehouden tussen de Coelhorster appelbomen.