Thea van Beers verzamelde in 2014 voor het toenmalige ‘Groos op Hoogland’ een flink aantal oud-Hooglandse recepten en nagerechten. De VDH brengt ze -een decennium later- weer naar de keuken.

De VDH publiceerde op 13 januari 2025 al drie hoofdgerechten uit de verzameling: Melkmoes, toddenmuis en sla met papstip (en paling). Daarna volgden op 5 februari de recepten voor vijf oud-Hooglandse stamppotgerechten: ‘Perenmuis’, ‘Vijfschaft’, ‘Blote billetjes in het gras’, ‘Stimpstamp met karnemelksaus’ en ‘Stamppot van Soester knollen’. Op 27 april 2025, was het tijd voor een vijftal oud-Hooglandse nagerechten Hoogland: ‘Lammetjespap’, ‘Hangop’, ‘Griesmeelpudding met bessensaus’, ‘Custard’ en ‘Smoort’. Op 4 november 2025 publiceerden we een drietal typisch winterse gerechten, dus stevige kost. Ze waren – en zijn vaak nog- populair in Hoogland: erwtensoep, hutspot en balkenbrij.

Vandaag publiceren we een zestal bakrecepten: Jan in de zak, Oliebollen, Drie in de pan, Wentelteefjes, Kruidkoek en Jan Hagel. Handig voor de komende feestdagen… 😉

JAN IN DE ZAK

Dit gerecht is met hetzelfde deeg ook wel bekend als Poffert (in een speciale poffert-trommel met deksel) of Broeder (zachtjes gebakken in de koekepan met zonnebloemolie), afhankelijk hoe het bereid wordt. In plaats van een zak kan natuurlijk ook een tulbandvorm gebruikt worden die in de oven gezet wordt, 1 uur bij 160°C. Het werd vroeger als nagerecht gegeten.

Ingrediënten:
300 gram bloem
200 gram boekweitmeel
1 zakje droge gist
2 eieren
50 gram suiker
4 dl melk
mespunt zout
75 gram rozijnen
75 gram krenten
Eventueel: 75 gram sukade
Stroop

Bereiding:
Klop de eieren los. Was de rozijnen en krenten in warm water en meng de sukade erdoor. Maak de melk lauwwarm in een pannetje of magnetron. Meng het gist met de bloem en boekweitmeel in een kom.

Voeg nu eieren, lauwe melk, suiker en zout toe en roer het geheel tot een luchtig deeg. Het beslag in een witte katoenen of linnen zak (theedoek of kussuensloop) overdoen (die van te voren met warm water is uitgespoeld) en dichtbinden, maar zorg dat er voldoende ruimte blijft om te rijzen.

Leg een bord onderin de pan die je gaat gebruiken. Leg de zak in een pan met water, breng dit langzaam aan de kook en laat het 2½ uur koken.

Haal de koek uit de zak en snijd hem in flinke plakken, liefst met een draad. Serveer het warm met boter en stroop. 

OLIEBOLLEN

Hier kan geen kant en klaar pak tegenop. Succes!

Ingrediënten voor 40 stuks:
1 kilo bloem
2 zakjes gedroogde gist
80 gram witte basterd suiker
500 gram in heet water gewelde rozijnen
voor 40 stuks
1 el zout
3 eieren losgeklopt
400 milliliter lauwe melk
400 milliliter lauw water
3 liter zonnebloemolie om in te bakken
Poedersuiker

Bereiding:
Doe de meel met de suiker, zout en rozijnen door elkaar.

De droge gist vermengen met de lauwe melk en het lauwe water en de losgeklopte eieren. Laat dit een half uur staan. Daarna alles bij elkaar doen, goed mengen met de hand.

Het moet een glad beslag worden, wat langzaam uit de kom loopt als je de bak scheef houdt (vergelijkbaar met vla uit een emmertje). Voeg eventueel nog 50 tot 100 ml water toe als het nog niet vloeibaar genoeg is. Laat het daarna onder een doek op een warme plaats (naast de verwarming bijvoorbeeld) een uur rijzen. Pas op voor tocht dan zakt het deeg in!

Verwarm de zonnebloemolie in de frituurpan op 180 graden. Neem met twee lepels of een ijsbolletjeslepel deeg uit de kom en bak ongeveer 6 oliebollen tegelijk tot ze goudbruin zijn. Keer ze tijdens het bakken een keer. 

DRIE IN DE PAN

Ingrediënten:
250 gram zelfrijzend bakmeel
1 ei
0,5 tl zout
2,5 dl melk
100 gram krenten en/of rozijnen
2 zure appels
Eventueel 50 sukade
boter
suiker
kaneel

Bereiding:
Vermeng in een kom het bakmeel met het zout, maak in het midden en kuiltje en giet hierin een gedeelte van de melk. Klop het ei los. Schil de appel en snij er hele kleine stukjes van.

Roer er, vanuit het midden te beginnen, een glad beslag van. Voeg dan, al roerende, beetje bij beetje de overige melk en het geklutste ei toe.

Meng de gewassen en uitgelekte krenten en/of rozijnen, sukade en appelstukjes, door het beslag.

Verhit wat boter in een koekenpan en laat met een flinke eetlepel drie hoopjes in de pan glijden.

Bak er dikke koekjes van en serveer deze bestrooid met suiker en kaneel.

WENTELTEEFJES

Een lekkere bestemming voor oud wittebrood. Kan ook met suikerbrood.

Ingrediënten:
4 sneden oud wittebrood.
1 á 2 eieren
1 kop melk
50 suiker
1 tl kaneel
Citroenrasp vers (van een halve citroen) of 1 tl uit een potje (met suiker)
Eventueel: scheutje rum
Boter
Kaneelsuiker (2 zakjes vanillesuiker met 1 tl kaneelpoeder)

Bereiding:
Snij de korsten van het brood. Neem een wijde schaal. Klop hierin de eieren met de suiker, voeg er het kaneel, de citroenrasp en daarna de melk aan toe. Leg het brood hierin te weken.

Verhit de boter in de pan en bak de sneden brood aan beide kanten lichtbruin. Strooi er eventueel nog wat kaneelsuiker over.

Ook lekker met vanillesaus.

KRUIDKOEK

Ingrediënten:
500 gram roggemeel
500 gram honing en/of bruine suiker
200ml water
15 gr bakpoeder
0,5 tl zout
15 gr koekkruiden
Koekkruiden:
2 theelepels kaneel
0,5 tl nootmuskaat
0,5 tl zwarte peper
0,5 tl kruidnagel
0,5 tl gemberpoeder
Eventueel nog 0,5 tl anijszaad
Opties: noten, stukjes kandijsuiker, rozijnen

Bereiding:
Meng alle droge ingrediënten door elkaar.

Verwarm 400 gram honing/suiker met water tot een stroop (niet koken). Meng meel en stroop met een deegmixer (niet met handen want is heet). Laat dit voordeeg een dag rusten onder plastic folie.

Meng met natte handen dit voordeeg met overige 100 gram honing.

Neem een cakeblik en doe er bakpapier in of vet hem in. Giet het beslag erin.

Verwarm de oven voor op 180°C. Zet de vorm erin en zet de oven terug naar 150°C. Bak in een uur.

WAFELS JAN HAGEL

Ingrediënten:
125 gram gele basterdsuiker
175 gram zachte boter
2 el melk
1 tl kaneel
Mespuntje zout
250 gram bloem
1 zakje bakpoeder
1 ei, losgeklopt
100 gram amandelschaafsel
40 gram kristalsuiker

Bereiding:
Meng de basterdsuiker, boter, melk, kaneel en het zout met de bloem en het bakpoeder. Verpak het deeg in folie en laat het een uur rusten in de koelkast.

Rol het deeg uit op een met bloem 5 bestoven aanrecht tot een lap van 0,5 cm dik. Leg de plak deeg op een bakblik. Bestrijk de bovenkant met het losgeklopte ei en strooi er het amandelschaafsel en de kristalsuiker over.

Rol er met de deegroller ligt overheen en bak de koek ongeveer 20 minuten op 175°C. Haal de koek daarna uit de over en snij hem direct in repen. Laat de koek daarna afkoelen.

Bovenste illustratie: ChatGPT