Pas geleden bleek dat er niet één maar twee ambtsketens bestaan van de burgemeester van Hoogland uit de periode dat Hoogland nog een zelfstandige gemeente was. Maar welke van de twee is ‘de echte’?
Ruud Hopster, voorzitter van de Historische Kring Hoogland (HKH), ging op onderzoek om het geheim te ontrafelen.
Ambtsketen Flehite
Ambtsketen bij Flehite.
Tik voor een vergroting.
Op uitnodiging van dorpswethouder, mevrouw Micheline Paffen-Zeenni, bracht een aantal leden van de Historische Kring Hoogland en van de Vereniging Dorpsbelangen op 19 september 2025 een bezoek aan Flehite.
De uitnodiging was bedoeld voor een korte rondleiding door het museum, maar de aandacht ging vooral uit naar de aanwezige ambtsketen van de burgemeester van Hoogland. Tot 1973 was Hoogland een zelfstandige gemeente met een eigen burgemeester.
Ambtsketen Historische Kring
Ambtsketen HKH.
Tik voor een vergroting.
Tot verrassing van de wethouder en de conservator van Flehite bleek de Historische Kring Hoogland ook een eigen ambtsketen van de burgemeester in haar bezit te hebben. De grote vraag werd nu: welke ambtsketen is de ’echte’: de ketting van Flehite Amersfoort, of de keten van de Historische Kring Hoogland.
Onderzoek Zilvermuseum
Hopster vertelt dat de Historische Kring Hoogland al in 2014 de eigen ambtsketen heeft laten onderzoeken in het Zilvermuseum in Schoonhoven.
‘Daar kon niet worden vastgesteld wie de keten heeft gemaakt. Een deskundige heeft geprobeerd de datering vast te stellen aan de hand van het waarmerk Kleine Voorwerpen. Hoewel het moeilijk leesbaar was, meende het Zilvermuseum dat het om de periode 1906-1953 ging’.
Over de aanschaf van de keten
Hopster is vervolgens op zoek gegaan naar informatie over de aanschaf van deze ambtsketen. Het blijkt, dat met ingang van 1 januari 1853 burgemeesters verplicht werden een ambtsketen te dragen volgens de Gemeentewet van 1851. Het Koninklijk Besluit van 16 november 1852 geeft aan, hoe zo’n ambtsketen er uit moet zien:
De onderscheidingsteekenen, door den burgemeester te dragen, bestaan in een zilveren penning, hebbende een middellijn van veertig strepen (1 streep = 1 mm, RH). En vertoonende aan de ene zijde het wapen des Rijks, aan de andere zijde dat der gemeente, of zoo de gemeente geen wapen heeft, de naam der gemeente; de penning hangende op de borst, hetzij aan een zilveren keten, hetzij aan een oranje lint; de keten of het lint op beide schouders aan den rok of het opperkleed vastgehecht.
Besluit gemeenteraad Hoogland
De gemeenteraad van Hoogland gaf uiteraard gevolg aan dit besluit. Hopster vond in de notulen van de vergadering van 16 december 1852 van de gemeenteraad van Hoogland:
‘Is gelezen het besluit van den 16e November 1852, Staatsblad No. 201, houdende bepaling omtrent de door den Burgemeester te dragen onderscheidingstekenen; benevens eene aanschrijving van Heeren Gedeputeerde Staten der provincie van den 26e November 1852, Provinciaal Blad No 107, betreffende de aanschaffing dier onderscheidingstekenen – en hierover gedelibereerd zijnde is besloten dezelve tekenen zijnde een zilveren medaille en – voor Rekening der Gemeente aan te schaffen. (AE 0071, 21)
Hooglandse ketting: geen gemeentewapen
Ambtsketen HKH voorzijde.
Tik voor een vergroting.
De bij de Historische Kring Hoogland aanwezige ambtsketen van de burgemeester toont ‘aan de ene zijde het wapen des Rijks, aan de andere zijde de naam van de gemeente: HOOGLAND’. Dus kent geen gemeentewapen.
Historisch gezien kan dat kloppen, want het gemeentewapen van Hoogland dateert uit veel later tijd en werd verkregen in de jaren veertig van de vorige eeuw. Hopster:
Achterzijde ambtsketen HKH.
Tik voor een vergroting.
‘In het boek ‘Uit Door de bank genomen, Hoogland 1896-1996. 100 jaar Rabobank Hoogland’, samengesteld door drs. Ph. Maarschalkerweerd e.a., staat op pagina 70 het volgende gemeld: ‘1 april 1941: In antwoord op een schriftelijk verzoek van de gemeente, gedateerd 1 juli 1816, wordt door de Hoge Raad van Adel het gemeentewapen vastgesteld.’ (bij besluit van 14 maart 1941 nr. 5 van het Departement van Algemene Zaken)
Flehite ketting: met gemeentewapen
De Flehite-ketting toont aan de ene kant het wapen des Rijks, maar aan de andere zijde wel het gemeentewapen van Hoogland. Hopster:
‘Ik ben vervolgens oude foto’s van de Hooglandse burgemeester met de ambtsketting gaan bestuderen. Op foto’s uit 1951 en 1955 (zie: ‘Door de Bank genomen”, pag. 85 en 90) lijkt de burgemeester nog de oude ambtsketen te dragen. Het blijkt verder dat er rond 1960 een nieuwe ambtsketen is aangeschaft, waarschijnlijk het Flehite-exemplaar.’
Voorlopige conclusie
De voorzitter van de Historische Kring Hoogland trekt op grond van de tot nu toe verzamelde informatie daarom de volgende voorlopige conclusie:
‘De bij de Historische Kring Hoogland aanwezige ambtsketen is de oudste, aangeschaft na het betreffende besluit van de gemeenteraad op 16 december 1852. Het bevat aan de ene kant slechts het woord ‘Hoogland’. Rond 1960 heeft de gemeente Hoogland een nieuwe ambtsketen aangeschaft met daarop het wapen van Hoogland. Dat is de keten, die Museum Flehite in bezit heeft ’.
Twee vragen resteren
Toch blijven er nog vragen over. Ruud Hopster:
‘Er zijn nog twee onopgehelderde zaken.
1. Hoe en wanneer kwam de nieuwere ambtsketen bij Flehite terecht?
2. Hoe en wanneer kwam de oudere ambtsketen bij de HKH terecht?
We hopen dat wellicht een lezer van dit artikel ons hierbij eventueel kan helpen’.
Contactadres
Indien u meer informatie hebt: het e-mailadres van Ruud Hopster is: voorzitter@historischekringhoogland.nl. Doet u het liever schriftelijk, stuur uw bericht dan aan: Historische Kring Hoogland, p/a Kraailand 36, 3828 HT Hoogland.
Zo draag je een ambtsketting
Een burgemeester is aan regels gebonden voor het dragen van de ambtsketting. Wikipedia legt het uit:
Men pleegt de zijde met het wapen van de gemeente zichtbaar te dragen wanneer de burgemeester de gemeente vertegenwoordigt of de raad voorzit; vertegenwoordigt de burgemeester het rijk, bijv. bij het uitreiken van koninklijke onderscheidingen, dan wordt het rijkswapen of de beeltenis van Willem III getoond.