Een delegatie van naoorlogse veteranen van het Canadese West Nova Scotia Regiment (WNSR) komt begin mei naar Hoogland. Ze zijn hier dan om de acht Canadese soldaten te herdenken die in 1945 sneuvelden bij de bevrijding van Hoogland en Hooglanderveen.
De delegatie bestaat uit één Brigade-Generaal, 2 Luitenant-Kolonels, 2 Master Warrant Officers en 2 Sergeanten met hun echtgenotes. Ze zijn hier op uitnodiging van het Oranjecomité Hoogland.
Eén van de vier regimenten
Het Canadese West Nova Scotia Regiment was één van de vier regimenten die eind april 1945 betrokken was bij de bevrijding van Hoogland en Hooglanderveen. Soldaat Francis Joseph Burke Fitzgerald van dit regiment sneuvelde daarbij langs De Eem ter hoogte van boerderij Weerhorst. Hij is toentertijd tijdelijk begraven op de protestantse begraafplaats in Nijkerk.
Hevig gevochten
In de hele gemeente Hoogland is gedurende de laatste oorlogsweken van 1945 hevig gevochten. Via de Veluwe, Hoevelaken en Nijkerk bereikten de Canadezen op 20 april Hoogland, waar de Duitsers veel verzet boden. Met name op de Ham, op Schothorst en op Liendert werd felle strijd geleverd. De ene dag liepen de Canadezen er, de andere dag de Duitsers. Pas op 5 mei kwam er een einde aan de gevechten. Acht Canadese soldaten sneuvelden daarbij: 6 in Hoogland en 2 in Hooglanderveen.
Tijdelijk begraven op Langenoord
Vier van de gesneuvelden behoorden tot het Canadese Carlton & York Regiment. Zij werden in april 1945 tijdelijk op de RK Begraafplaats De Langenoord begraven.
[de tekst gaat verder onder de foto]
Op bovenstaande foto zijn hun graven zichtbaar. Van links naar rechts: William James Mennie, Lawrence Howard Thompson, Edmond Levesque en James Jamieson.
Na een tijdelijke periode -van 27 april tot en met 2 oktober 1945- op begraafplaats Langenoord zijn zij -samen met Francis Joseph Burke Fitzgerald- herbegraven op de Canadian War Cemetery in Groesbeek.
Corona verhindert komst Canadezen
Vijf jaar geleden was het al de bedoeling dat betrokken Canadezen naar Hoogland zouden komen ter herdenking van de gesneuvelden. Een delegatie van het WNSR Association was van plan af te reizen naar Hoogland in het kader van ‘75 Jaar Vrijheid Hoogland’.
Claudette Levesque, dochter van de op 22 april 1945 in de buurtschap Langenoord gesneuvelde soldaat Edmond Levesque, zou ook naar Hoogland komen om op 4 mei 2020 een Plaquette op de Gedenkzuil op het RK Kerkhof De Langenoord te onthullen. Zij zou tijdens de Dodenherdenking een krans leggen bij het Hooglands Oorlogsmonument. De felle uitbraak van corona maakte dit echter in 2020 onmogelijk.
Plaquette op Gedenkzuil
De plaquette is alsnog in mei 2020 -in besloten kring- onthuld door een delegatie van het Oranjecomité Hoogland.
De delegatie bestond uit v.l.n.r.: Maarten Boersen (spreker Dodenherdenking 4 mei 2020), Harry van de Grinten (bestuurslid Rooms-Katholieke begraafplaatsen Amersfoort), William Hartman (voorzitter Oranjecomité Hoogland), Piet Smink (initiatiefnemer en schrijver van het boek De Bevrijding van Hoogland) en Ries Boersen (bestuurslid Stichting Wit-Gele Kruisfonds Hoogland).
Op YouTube is de gehele ceremonie te bekijken.
Op 4 mei 2020 is door het Oranjecomité verder een krans gelegd bij De Naald voor de in Hoogland gesneuvelde Canadese soldaten. Ook zijn bij de Dodenherdenking de namen voorgelezen van de 5 Canadese soldaten die vermeld staan op voornoemde plaquette.
Nog drie Canadese gesneuvelden
Ter gelegenheid van ’75 jaar Vrijheid in Hoogland’, had Piet Smink al in april 2020 voor de Historische Kring Hoogland een uitvoerig gedocumenteerd boek gepubliceerd met als titel ‘De Bevrijding van Hoogland door de Canadese troepen’. Smink zocht onder andere minutieus uit, wie de gesneuvelde Canadese militairen waren.
Bij zijn zoektocht naar de achtergronden van de Canadese gevallenen ontdekte Piet in 2022, dat er nog een Canadese soldaat is geweest die in Hoogland is gedood. Het was Aurèle Zénon Bérubé. Hij is op 2 mei 1945 tijdelijk begraven op de Algemene Begraafplaats in Barneveld en op 2 oktober 1945 herbegraven op de Canadian War Cemetery in Groesbeek. Ook hij kreeg een plaquette op 4 mei 2021 op de Gedenkzuil op begraafplaats Langenoord.
Daarna vond Piet bij zijn verdere naspeuringen ook nog, dat er op 23 april 1945 op de Nijkerkerstraat in Hooglanderveen twee Canadese soldaten zijn gesneuveld bij de hevige gevechten met de Duitsers.
Edgar Bisaillon en Théophile Roussel zijn op 24 april 1945 na een kerkdienst in de Nijkerkse Grote- of Catharinakerk tijdelijk begraven op de Algemene Begraafplaats in Nijkerk en op 3 oktober 1945 herbegraven op de Canadian War Cemetery in Groesbeek. Beiden kregen op 4 mei 2024 een plaquette op de Gedenkzuil op Langenoord.
Dezelfde plaquette is op diezelfde datum ook aangebracht op de Gedenkzuil op het R.K. Kerkhof St-Joseph in Hooglanderveen omdat deze 2 soldaten in Hooglanderveen zijn gesneuveld.
Hoogland: 80 jaar vrijheid
Wat in 2020 niet kon vanwege Corona zal dus nu van 1 t/m 5 mei 2025 ter gelegenheid van ‘80 jaar Vrijheid in Hoogland’ wel worden gerealiseerd. Op 4 mei 2025 zal de Canadese delegatie een tour door Hoogland maken, waar het West Nova Scotia Regiment actief is geweest. Claudette Levesque kan daar niet bij zijn. Zij leeft nog en werd op 28 februari 2025 81 jaar. Het is voor haar fysiek niet mogelijk om dit jaar alsnog naar Hoogland te komen. Zij heeft dementie en woont nu in een verzorgingshuis in Nova Scotia.
De wel aanwezige Canadese delegatieleden zullen op 4 mei tijdens de Dodenherdenking een krans leggen bij De Naald. Dit keer worden niet alleen de dertig namen, genoemd op De Naald voorgelezen, maar ook die van de acht gesneuvelde Canadese militairen.
In de tentoonstelling ‘80 jaar Vrijheid in Hoogland’, die door het Oranjecomité in de Pastorie van de Sint Martinuskerk georganiseerd wordt en al eerder geopend wordt op 16 april 2025, zullen de gezichten van de gesneuvelde acht Canadese soldaten met hun namen en verhaal ook zichtbaar gemaakt worden. De tentoonstelling is t/m 11 mei 2025 te bezoeken.
Dit artikel kwam tot stand dankzij de informatie van Piet Smink, de schrijver van ‘De bevrijding van Hoogland’. Het boek verscheen als uitgave van de Historische Kring Hoogland in april 2020 en kreeg in februari 2022 een bijlage met nieuwe actuele aanvullingen.
Link
* Op de VDH-website staan meer verhalen over de oorlogsjaren in ons dorp.