De Historische Kring Hoogland (HKH) en de Vereniging Dorpsbelangen slaan de handen ineen. De komende tijd publiceren we iedere maand een artikel over de oorlogstijd in ons dorp. Dat doen we in het kader van de nationale herdenking van 80 jaar vrijheid.
Van Gennep naar Hoogland
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog moesten veel Hooglanders noodgedwongen een onderkomen zoeken in Edam. Hun huizen en boerderijen werden platgebrand. Daarover hebben we in eerdere artikelen geschreven. Andersom gebeurde ook; aan het eind van de oorlog ving Hoogland evacués op uit Gennep. Die periode heeft een bijzonder dagboek opgeleverd. Hieronder staat een korte samenvatting. De uitgebreide versie -met het complete dagboek (deel 1)- staat op de website van de HKH.
Hendrikus Johannes Gerardus Thijssen (1919-1999) hield aantekeningen bij van zijn evacuatie vanuit het Noord-Limburgse Gennep naar Hoogland. Zijn woonplaats kwam in oktober 1944 in de frontlinie te liggen, nadat de Geallieerden in september de Slag om Arnhem hadden verloren en de Operatie Market Garden was mislukt. In oktober kwam het bericht dat Gennep geëvacueerd moest worden. Het dagboek beslaat de periode van zondag 15 oktober 1944 tot en met zondag 6 mei 1945.
De barre tocht van Gennep naar Hoogland duurt tien dagen, van 15 tot 25 oktober. Het is voor de vluchtelingen onduidelijk waar de reis heengaat, het is koud en regelmatig dreigen vliegtuigen te gaan bombarderen. Het gezelschap trekt vlak langs Arnhem. Hendrikus schrijft in korte zinnen:
“Het is niet pluis in de omgeving van Arnhem, welke stad we op een kilometer afstand passeren. Hevig granaatvuur. Met spoed trekken we verder. De hoofdweg toont nog sporen van gevechten. Uitgebrande auto’s, kerkhof, gaten in de wegen. Aan de rand van een bos de begraafplaats van zeven Engelse en een Amerikaanse soldaat.”
Aankomst in Hoogland
Op 25 oktober eindigt de tocht in Hoogland. De vluchtelingen uit Gennep worden naar zaal Concordia gestuurd, maar ze willen liever naar de Zusterschool in Leo’s Oord. Dat is wat minder in het zicht van de aanwezige Duitsers. Hoogland is namelijk berucht om zijn Landwacht (ordebewakers in opdracht van de Duitsers, red.) die dagelijks -vanuit Amersfoort- de omstreken onveilig maakt.
[de tekst gaat verder onder de foto]
Concordia aan de Kerklaan (foto: Historische Kring Hoogland)
De evacués brengen de winter door in het dorp. Hendrikus gaat werken in de winkel van kruidenier Krijnen. Tijdens het Sinterklaasfeest spelen de Limburgers voor zwarte piet en ze proberen zo-goed-en-zo kwaad als het gaat de missen in de kerstperiode bij te wonen.
Het dagboek beschrijft ook de turbulente tijd vanaf Goede Vrijdag in 1945. Er zijn veel militaire voertuigen in Hoogland en de eerste grondgevechten tussen de Duitsers en de oprukkende Canadezen vinden plaats.
De bevrijding in korte zinnen
Blijkbaar neemt Hendrikus steeds minder tijd om in zijn dagboek te schrijven. De zinnen worden kort. Het lijken snelle notities die zijn bedoeld om later verder uit te werken.
Op 6 mei -de dag van de capitulatie van Duitsland- schrijft Hendrikus:
“De dag verloopt saai tot half zes. We horen gerommel. Kelder in. De eerste schoten vallen. Mitrailleurgeweerschoten. Brand Wolfshaar. Even later Langenoord. We nemen blusapparaat mee in de kelder. Tanks over brug. Weten niet welke. Bescheiden klop op de deur. Jan maakt open. Eerste Tommy [komt] binnen. Vraagt of er nog soldaten in huis zijn.
!! Bericht capitulatie Nederland !!“
Lees het hele dagboek (deel 2) op de website van de Historische Kring Hoogland.
Bekijk alle gezamenlijke verhalen van de VDH en de Historische Kring.
Bovenste foto: Gennepse evacués bij Siebengewald (D). Historische Kring Hoogland.
Dit artikel kwam tot stand i.s.m. de Historische Kring Hoogland