De gemeenteraad wil Hoogland-West groen houden. Dat staat nadrukkelijk in het coalitieakkoord. Toch presenteert wethouder Rutger Dijksterhuis plannen om een begraafplaats in het natuurgebied te situeren. Die druk op Hoogland-West blijkt van alle tijden.

Een week geleden schreven we een verhaal over de plannen voor de bouw van het Meander Medisch Centrum in de polder van Zeldert. Dat idee is toentertijd gesneuveld door acties vanuit de bevolking.

Modern krankzinnigengesticht

Ook zo’n 130 jaar geleden waren er al plannen om een groot stuk grond in Hoogland-West te bebouwen. Dat lezen we in het boek ‘Waar gebeurd’ van geschiedschrijver Ruud Hopster (*zie onderaan pagina).

Jonkheer G.G. de Villeneuve wilde in 1893 een hypermodern ‘krankzinnigengesticht’ aan de Coelhorsterweg gaan bouwen. Dat plan is twee jaar later gesneuveld door bedenkingen van de provincie.

De psychiatrische inrichting moest komen op het land van boerderij Kouwenhoven. Het hoofdgebouw zou 100 meter breed worden. De Villeneuve had zich ten doel gesteld om 350 ‘zenuwlijders’ op te vangen in het instituut. Hij gaat meteen voortvarend te werk. In februari 1894 wordt de boerderij-inventaris al geveild en een paar maanden later is er een dure waterpomp geslagen.

Hoofdgebouw en zes paviljoens

Architect Vlieken maakt een ontwerp volgens de laatste inzichten. In het hoofdgebouw komen de administratie, geneeskundige diensten, badkamers, een toneelzaal en observatieruimten. Daarnaast schetst hij zes paviljoens op het terrein, 3 voor mannen en 3 voor vrouwen.

De schoorsteen naast het toekomstige machinegebouw zal zo’n 35 meter hoog worden. Dat is een stuk minder indrukwekkend dan de windmolens waarover tegenwoordig strijd wordt gevoerd, maar toch… Hoogland-West zal er echt anders uit gaan zien. In maart 1895 komt er een koninklijke toestemming om te gaan bouwen. De Amersfoortse Courant is juichend:

“… het beloofd een sieraard te worden voor de provincie Utrecht”.

Provincie of Rijk

De provincie blijkt toch iets anders in de wedstrijd te zitten. In de zomer van 1895 komen de bedenkingen. Men vindt het allemaal te duur en bovendien zal het patiënten uit het hele land gaan aantrekken. De provincie schuift de hete aardappel door naar de landelijke overheid. In Den Haag schieten ze het plan niet meteen af, maar er worden wel vragen gesteld en procedures gestart. Dat duurt De Villeneuve allemaal veel te lang en hij trek zijn handen af van het project.

In 1896 wordt Kouwenhoven (bijna 19 hectare) verkocht voor f 8.140,00. Drie jaar later branden het huis, de schuur en de houtmijt volledig af. De eigenaar bouwt een nieuwe boerderij. Alleen de waterpomp is blijvend gebleken. Nog steeds komt er water uit de grond.

Dit (ingekorte) verhaal en nog 49 andere geschreven pareltjes over Hoogland staan in het boek ‘Waar gebeurd’.

*‘Waar gebeurd’ is geschreven door Ruud Hopster en is een uitgave van de Historische Kring Hoogland. Het boek is te koop bij Brundel (Primera) aan de Hamseweg.

Op de bovenste foto staat boerderij Kouwenhoven in 2024.